Rabu, 15 Oktober 2014

Tembang Macapat

PRALAMBANG TEMBANG MACAPAT.

            Tembang macapat iku minangka pralambange uriping manungsa ing alam donya, yaiku kawiwitan saka:
1.  Mijil, ateges metu (babar), minangka pralambange manungsa lair ing alam donya lumantar bapa lan biyung.    
2.  Sino                     2.   Sinom, sawise babar bisa tuwuh dadi manungsa diwasa (taruna).
3.  Asmarandana, yen wis diwasa lumrahe banjur ketarik marang liyan jenis, tuwuhasmara (gandrung).
4.  Maskumambang, manungsa dewasa mau aji banget nanging samubarange durung mantep tansah tidha-tidha (mangu-mangu)                         
5.  Kinanthi, tataraning diwasa/ remaja bisa mantep lamun wis dikanthi/ digandheng/ diwengku dening liyan jenis.                 
6.  Durma, yen wis dikanthi banjur tuwuh grengseng makarya, tegese nyambut gawe saya mempeng awit rumangsa tanggung jawabe. 
7.  Dhandhanggula, sakabehing manungsa kang sregep nyambut gawe, bakal ngundhuh wohing pakarti lan bakal ngrasakake memanise asil anggone makarya.
8.  Pangkur, sawise ngrasakake asil makaryane, bakal mungkur sakabehing pamikiran ruwet rentenging pakaryan. Lumrahe wis mungkur kadonyan rumasuk pinandhita, menep ing budi.
9.  Gambuh, sakabehing angen-angen sarta amale wis cundhuk karo gagasane sowang-sowang banjur sumeleh manages ngarsaning Gusti Allah.             
10. Megatruhmanungsa wis titi wancine tinimbalan ing ngarsane kang akarya gesang, ruhe kapegat saka ragane, wangsul sowan ing ngarsane Gusti Allah.            
11. Pocung, sawise pegat ruhe, banjur ragane kapocong, disucekake, aweh sasmita manungsa lair suci bali suci.









SANDI ASMA
Sandiasma yaiku asmanipun panganggit ingkang dipunsingitaken ing salebeting sekar. Sandiasma saged mapan ing awal pupuh, awal pada, awal gatra, pedhotan, wanda awal tembung, gatra, akhir gatra.Di tanah Jawa, banyak sekali pujangga yang terkenal. Semuanya bisa untuk tauladan bagi bangsa di seluruh dunia, terutama bangsa Indonesia, tidak hanya orang Jawa saja. Para pujangga tadi ketika hidupnya banyak menulis karya-karya sastra yang besar sekali manfaatnya. Akan tetapi banyak yang ketika menulis, dalam rangka tidak mau menonjolkan diri, tidak bersedia menyebut namanya dengan jelas. Biasanya nama pujangga yang pengarang disamarkan dengan sandiasma. Contoh tembang yang memuat sandiasma: 
Rarasing kang sekar sarkara mrih
Den aksama de ning kang sudyarsa
Ngawikani wengkuning reh
Beraweng para ratu
Ilanga kang sesangker sarik
Rongas westhining angga
Gagating tyas antuk
Wartaning kang parotama
Sinung tengran sembah trus sukaning budi
Tataning kang carita
(Ranggawarsita, Serat Witaradya)Sandiasma









PETUNGAN JAWA
Petungan jawa inggih punika warisan leluhur ingkang sak niki taseh didadosaken pedoman kalihan masyarakat jawi . Pangertosan dinten, tahun lan windu wonten maknanipun piambak-piambak. Miturut masyarakat jawa kelahiran, kematian,jodoh lajeng rejeki niku takdir kanggih ikhtiar ngnggih prisip ilmu laku. Tuladhanipun masyarakat tiyang jawih tasek ingkang katah percayo kalihan slametan.
Selametan kelebet dados sekawan jenis yaniku:
1.Berkisaran sekitar krisis- krisis panguripan.
Tuladha: Kelahiran, khitanan, perkawinan lajeng kematian
2.Wonten hubungane kalihan dinten  raya Islam.
Tuladha: Maulid Nabi, Idul Fitri, Idul Adha.
3.Wonten hubunganipun kalihan  integrasi sosial desa, bersih desa (harfiah berarti pembersihan desa, yakni: dari roh- roh jahat).
4.Slametan ingkang dilakoni ing wedal boten tentu.
Tuladha: selametan pindah omah lan selametan gerah.
Sistem pentungan utawi “ hitungan” maringi jalan kanggih gabungaken tindak tanduk tiyang kalihan sistem niku. Petungan yaiku cara kanggih menghindari sakmacam tatanan alam ingkang badhe betho kegagaln. Wonten pihak sanes , tabuh niku pitung dinten wontwn ing petungan ingkang luweh cermat,bagian saking wektu minggu ingkang tiga puluh dinten. Lajeng bagian saking salah setunggalin bulan wonten ing kalih welas islam miturut perhitungan “petungan” rembulan, lajeng ahkiripun saking salah setungale tahun saking perhitungan windu.Dadosipun tiyang kedah nyesuweake arah pindah saking ongko – ongko ingkan wonten ing dinten – dinten niku.

Bagi para priyayi, sistem angka – angka hari ini adalah deskripsi empiris dari tatanan alam yang tertinggi. Angka- angka itu dianggap keluar dari kesadaran dalam orang- orang kramat yang termasyhur dan diwariskan dari generasi ke generasi, sering secara rahasia, dari guru kepada muridnya yang terpilih. Tetapi bagi kalangan abangan angka- angka itu cenderung diterangkan dalam pengertian roh, dalam apa yang disebut nagadina atau ”naga hari”.
Orang menggunakan naga wulan untuk kesempatan- kesempatan yang serius – perjalanan jauh, katakanlah ke Jakarta atau Surabaya, sementara naga dina kebanyakan digunakan untuk perpindahan di dalam kota. Naga tahun, ular tahun, berhubungan perjalanan yang sangat penting, seperti bepergian keluar Jawa.
Disini kita mempunyai suatu sistem yang agak sedikit umum, yang bisa memberitahukan seseorang tentang apakah yang ingin dilakukan itu baik atau tidak. Pertama- tama orang itu menghitung angka hari waktu ia melakukan ramalannya. Sistem dan kompleksitas begini biasanya merupakan milik para spesialis ; orang biasa lazimnya akan pergi ke dukun apabila ingin mengetahui sesuatu menurut ramalan.

Petungan jawa merupakan warisan leluhur yang hingga kini msasih dijadikan pedoman hidup bagi masyarakat jawa. Pengertian hari, tahun,dan windu mengandung makna- makna ternentu. Menurut masyarakat  jawa meskipun kelahiran, kematian,jodoh dan rezeki adalah takdir untuk brikhtiar dengan prisip ilmu laku. Penting sebagai pedoman dalammenjalani kehidupan sehari-hari.Harapanya manusia selalu mendapat keselamatan dalam menentikan segala pilihan.
Contoh  sri lungguh lan dunya.
sri itu dari bahasa sanskerta, artinya bercahaya.

lungguh artinya dalam bahasa jawa krama sama dengan duduk, maksudnya ialah simbol kedudukan.

dunya, yang dimaksudka ialah dunia, dan ini melambangkan harta.
lara artinya sama dengan sakit.
pati artinya ialah kematian.



Tidak ada komentar:

Posting Komentar